کتاب ارزیابی انتقادی متون اقتصادی

پیش­گفتار

کتاب حاضر شامل برخی از مهمترین نقدهای اینجانب بر مکتوبات مختلف اقتصادی است که در سال­های اخیر به فراخور ضرورت­ احوال، وجوب آن را احساس کرده و از سوی مراکز دانشگاهی بدان ترغیب می­شدم.

همان­طور که خوانندگان گرامی می­دانند به­لحاظ فرهنگی جامعه ایران جامعه ­ای بوده که علی­العموم در آن «زبان سرخ، سر سبز بر باد می­داده است». این در حالی بوده که آموزه‌های اصیل فرهنگ اسلامی و مخصوصاً تشیع علوی، مخاطبین خود را چنین هدایت می­کند که «اَحبُّ اَخوانی مَن اَهدی اِلیَّ عُیوبی». به­وضوح این یک وضعیت متناقض­نما است که در طول تاریخ عموماً به­ سمت محافظه ­کاری و جریده ­روی چرخش کرده است، چرا که گذرگاه عافیت را تنگ ادراک کرده­اند.

این وضع باعث شد تا به­ رغم سابقه­ی تمدنی طولانی در ایران و اسلام و حضور پررنگ نقد و هم­افزایی در دانشگاه­هایی نظیر جندی شاپور و آکادمی مراغه و نظامیه­ ی بغداد و … در سال­های دور، طی قرون اخیر که بیش از 150 سال از تأسیس دارالفنون، یا قریب 90 سال از ایجاد دانشگاه تهران       می­گذرد، آن­چنان که باید فرهنگ نقد و عیارسنجی از مکتوبات علمی رواج پیدا نکرده و آن­چه به­عنوان منابع علمی نشر می­یابند، به­ خاطر محرومیت از نقد و نظر سایرین، فرایند تکاملی خویش را طی ننموده و لاجرم دانشِ رایج از عمق لازم برخوردار نشده و نخواهد شد.

حال آن­که در کشورهای توسعه­ یافته به­ کرّات مشاهده می­شود که هر حرف و کلمه­ای که از دهان کسی خارج می­شود و یا در ورقه­ای مضبوط می­شود، خود فراخوان می­دهد که بیایید و من را دریابید و با انتقادات خویش موجب تکامل من شوید! چه بسیار محققین و اساتیدی که بدون ملاحظه ی دوستی­ها و نسبت­ها، به نقد تولیدات علمی همدیگر مشغول هستند.

با وجود آن آرمان شکوهمند و این وضعیتِ ناپسند جامعه ایران در ارضِ واقع، دل را به دریای معارف الهی زده و همچون یک دوست شفیق سعی کرده­ام تا در مواردی که دانشگاه­ها و مراکز پژوهشی و یا قلبم اعلام نیاز کرده­اند تا فلان کتاب، رساله، پژوهش و یا مقاله و نوشتار مورد نقد و بررسی و داوری قرار گیرد، از آن استقبال نمایم و هر آن­چه را که خداوند مهربان بر ذهن و دل و زبان و قلمم جاری ساخته است بدون مزد و منت در اختیار قرار دهم. بو که قبول افتد و در نظر آید.

امید است تلاش اینجانب، به­ مثابه­ ی کمترین عضو جامعه بزرگ علمی کشور، حرکتی پیش­تازانه قلمداد نشده و در عمل و نظر مورد استقبال و همراهی دانشگاهیان و اهل علم قرار گیرد، به­نوعی که با تقلیل بیش از پیش هزینه­های صراحت لهجه و شفافیت موضع، شاهد رواج روزافزون فرهنگ انتقادی و ثمرات فراوان آن در این مرز و بوم پرگهر باشیم.

بر این اساس و با توجه به محدودیت­های موجود، تعدادی از کتاب­ها و خطابه­ ها و متون نسبتاً مهم که به­ درخواست مراکز علمی مختلف نظیر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس و پویش توسعه، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه مفید، مرکز پژوهش­های توسعه و آینده­نگری سازمان برنامه و بودجه و …، یا با تشخیص خودم مورد نقد قرار گرفته و برای مخاطبین محدودی ارائه شده بود را بازبینی و ویرایش مجدد نمودم تا در دو بخش کتاب حاضر تقدیم خوانندگان گرامی شوند.

امیدوارم این کوشش حداقلی، مرضی رضای الهی بوده و برای نقدشوندگان و فرهنگ عمومی ایران و جامعه علمی اقتصادی مفید بوده و خوش­آیند ایشان بوده باشد. بی­صبرانه صاحب این قلم نیز منتظر دریافت انتقادات و نظرات سازنده­ی شما اساتید و پژوهشگران و خوانندگان گرامی می­باشد.